Un trabou ‘no esencial’, ta un trabou inutil?

Trabou esencial ta trabou inutil 001
 
Desde cu na luna di maart 2020 a registra e prome caso di COVID-19 na Aruba, e situacion laboral riba nos isla a wordo afecta grandemente. Companian a cera porta, trahadonan a wordo manda nan cas y nos minister di economia a informa cu Aruba lo sufri un perdida di 44% di su GDP. Di trempan a sali na cla, cu Aruba su mercado laboral lo enfrenta un reto enorme.
 
For di principio di e crisis, medidanan cu wordo tuma, manera ‘shelter in place’ y toque de queda, a pone nos enfrenta un pregunta cardinal y alabes doloroso: cua persona of empresa ta esencial y cua no? Hopi comerciante a wordo reta pa cu esaki, y hopi ciudadano tamba a puntra nan mes: dicon tal caminda ta cera mientras cu otro si ta habri? E medidanan tuma tambe a sobraya e privilegio di esnan cu por traha for di cas (knowledge workers), y esnan cu mester haci obra manual pa nan pan di cada dia.
 
E crisis aki a mustra cua trabounan tin derecho di existencia y cualnan no. Awo cu nos situacion economico y retonan pa cu nos finansas publico, e discussion encuanto trabou esencial y no esencial ta keda valido y te hasta bira mas determinante. Aruba su situacion financiero prome cu e crisis ya caba tabata precario. Regularmente, CAFT tabata haci un yamada na Aruba pa reduci gasto den e aparato gubernamental. Pa Aruba sali for di e crisis aki, atrobe lo rekeri pa sector publico analisa e existencia y necesidad di cierto trabounan y re-evalua salarionan pa cu typo di trabounan. E pregunta ta surgi si tin mismatch entre salario y trabounan indespensabel den nos mercado laboral.
 
Un trabou ‘no esencial’, ta un trabou inutil? Pa dia di obrero bonpasa.com ta publica e articulo aki di sociologo y hurista Igmar Reyes. E articulo ta toca e tema di trabou util versus inutil y tambe ta ofrese varios perspectiva y teoria interesante pa cu esaki.
 

 
Trabou esencial ta trabou inutil 002
Ki trabou bo ta haci? Esey t’e un di e prome preguntanan cu nos ta haci otro ora di topa pa prome biaha, cual no ta nada straño mirando cu mayoria di nos como adulto ta pasa nos ora di dia (lanta) na trabou. Trabou ta influencia nos bida priva, ta forma gran parti di nos identidad y ta duna un bista den locual nos ta haya importante. Den e relato aki lo trata e fenomeno di bullsh*t jobs (BS jobs).

Hopi estudio a wordo haci y ta concentra riba e aspecto di sentido den trabou. Trabou por haci hende contento, por duna orguyo y energia, pero trabou por haci hende infeliz tambe. Por pensa riba un ambiente toxico na trabou, un colega of hefe insoportabel of un trabou cu no ta duna satisfaccion of cu no ta paga bon. Perde trabou tambe por haci hende hopi malo, e pregunta ta surgi si tin manera cu trabou por aporta na mas sentido den bida?

Tin diferente manera pa haya sentido den trabou y pa ilustra esaki por tuma e storia di e 3 ponedonan di bloki. Ora e prome ponedo di bloki a wordo puntra ki trabou e ta haciendo, e la responde: mi ta poniendo bloki riba otro. E di dos a responde: mi ta trahando un muraya. E di tres a responde: mi ta construyendo un catedral. Tur tres a sa di crea balor di locual nan a haci, pero e ultimo persona a sa di splica cu locual e ta haci tin sentido. E topico aki ta uno cu ta keda complica, paso algo cu tin balor y sentido pa un persona, por diferencia pa un otro.
 

Teoria encuanto BS Jobs

Aña pasa Professor David Graeber di London School of Economics a saca un buki hopi interesante titula ‘A Theory of Bullsh*t Jobs’, cual segun Graeber ta trabou (bon) paga cu ta asina completamente sin sentido y innecesario cu hasta e trahado no por hustifica su existencia, aunke como parti di condicion di empleo, e trahado ta sinti obliga pa pretende cu esaki no t’e caso. Importante pa sa ta cu ta e personanan mes ta indica cu nan trabou ta inutil, pues algo hopi subhetivo. Tambe Graeber ta afirma cu e balor di BS job ta inversamente proporcional na pago, y pa gran parti, mas util e trabou, mas mal paga e ta. Prof. Graeber ta ilustra esaki cu trabounan cu ta util manera di maestronan y enfermeronan cu merece mas pago.
 
Pa kita tur confusion, mester haci un distincion entre BS jobs y sh*t jobs. E ultimo trabou ta util pero hopi duro pa eherce y/of peligroso. Por ehempel, nan existencia ta indispensabel, mientras cu dia cu un BS job somenta, niun hende den sociedad lo tuma nota ni haya falta. Asina na mei 1970 tur banconan na Irlanda a sera durante un huelga cu a dura 6,5 luna (Irish Bank Strikes). Tur hende a pronostica un impacto catastrofico, pero lo contrario a pasa, tur cos a sigui draai. Siendo na februari 1968, 7 mil trahado cu ta piki sushi na New York a huelga pa 9 dia largo (The Great Garbage Strike) y e impacto tabata devastador.
 
Na 2014 Raad van Advies a haci un analisis interesante entre Curaçao y Aruba. A resulta cu Aruba tin hopi mas hende emplea den sector publico siendo nos poblacion ta mas chikito. Remarcabel tabata cu den ministerio di educacion, Aruba ta conta 1295 empleado, siendo Curaçao 841 den mesun ministerio. A constata cu e diferencia no tabata den mas maestro (lamentablemente) sino den mas empleo den beleidsdiensten y gerencia.
 
E pregunta ta surgi si na Aruba nos tin hopi BS jobs? Tal bes e fenomeno di BS jobs por splica nos desempleo cu ta relativamente abou? Si wak historia mundial, maneho economico durante e Great Depression na 1930 y tambe durante Segunda Guerra Mundial, paisnan desaroya tabata focus riba empleo full-time. E pensamento tras di esaki ta cu crea trabou inutil ta miho cu tin desempleo halto den un pais y evita inkietud bou di poblacion.
 
E fenomeno di trabou cu no tin niun motibo pa existi segun professsor Graeber no ta existi den sector publico solamente, caminda cu hopi hende ta wordo emplea y toch nada of masha poco ta wordo completa, sino tambe den sector priva. Posicionnan burocratico ta wordo yena siendo cu ora analisa e funcionnan aki, manera middle managers y business consultants, nan no ta aporta na nada. Esaki ta bay contra e filosofia di capitalismo caminda competencia ta stimula eficiencia y mas productividad.
 
Trabou esencial ta trabou inutil 003
 

Encuesta online

Por medio di un encuesta online, cual a wordo completa pa 348 persona entre 18 y 65 aña, cu ta biba y traha na Aruba a sali e siguiente resultado. Menos di 3% di e respondentenan no ta haya nan trabou importante y 11% ta haya nan trabou inutil pa comunidad. Siendo si compara cu resultadonan di Prof. Graeber na por ehempel Hulanda, 40% di trahadornan ta haya cu nan trabou no tin sentido y na Inglatera 37% ta haya cu nan trabou ta BS.
 
Kico lo por splica cu hende ta haya nan trabou no importante of inutil? Entre otro e ganado di Nobel prijs den economia, Richard Thaler den su articulo titula: ‘Nudge, not sludge’ ta remarca cu sierto actividadnan economico ta daña en bes di yuda hende. Por pensa por ehempel con companianan ta probecha di nos parti debil psicologicamente y nos parti ignorante pa asina pone nos cumpra cosnan cu nos no mester (manera riba Black Friday), of cu ta haci nos daño, manera alcohol, tabaco y gambling.
 
Gran parti di e respondentenan ta hopi satisfecho cu nan trabou, esta 75% ta satisfecho y 10% no. E resultado aki ta casi similar na e encuesta: How Happy is Aruba, di Oficina Central di Estadistica (CBS), caminda 84% di personanan adulto di nos poblacion ta contento, 70% ta contento cu calidad di bida y 70% cu nan trabou.
 
E resultadonan di e encuesta na Aruba ariba BS jobs ta sorprendente. Mi expectativa tabata di wak e mesun trend cu paisnan grandi y desaroya, pero e resultadonan no ta sostene e teoria aki. Rond 82% di e respondentenan ta haya nan trabou importante y 77% ta haya nan trabou util pa sociedad. Pa cu esaki no tin diferencia entre trahador den sector publico of priva. Nos hendenan ta satisfecho cu nan trabou, nan ta haya (en general) cu nan trabou ta importante y util pa nos comunidad.
 
E teoria di ‘Alienation’ di Marx na aña 1844 ta duna un splicacion plausibel p’e resultado positivo aki. Segun e teoria, trabounan cu wordo dividi den partinan hopi specialisa (cu conocemento y habilidadnan specialisa) por laga un trabou util mustra inutil, door cu ta perde e bista total. Door di e tamaño chikito di nos economia, trabounan ta rekeri habilidadnan y conocemento hopi mas general compara cu paisnan grandi y desaroya (caminda e grado di BS Jobs ta mas halto tambe). Y paso nos comunidad ta chikito, nos ta wak resultadonan directamente di nos esfuersonan haci na trabou. E componentenan aki ta haci nos considera nos trabou mas lihe util y cu sentido.
 
Remarcabel ta cu 35% di e respondentenan lo ta probabel pa entrega un parti di nan salario pa asina haya mas tempo pa trabou util y 30% ta duda si nan kier of no. Tal bes cu e 35% aki toch ta sinti obliga pa pretende cu nan trabou tin sentido? Of ta desea solamente mas tempo liber? Na 1930 e economista John M. Keynes a pronostica cu pa 2030 nos tur lo bay traha 15 ora pa siman. Tabatin un motibo pa pensa cu e ta tin rason, mirando avansenan tecnologico, nos ta capabel pa logra esaki. Pero Keynes’ su utopia nunca a materialisa. E motibo standard cu ta wordo duna ta cu consumerismo a crece enormemente y esaki nunca a wordo premira.
 
Trabou esencial ta trabou inutil 004
 
Asina e modelo simpel di un sociedad consumidor na su ciudadanonan ta: traha duro > wordo paga > cumpra cos (cu no mester) > sinti bon > ripiti. Pesey ta dificil pa kibra e circulo aki y traha menos ora, sin lubida cu costo di bida a subi substancial y pa añas salarionan no a crece den mesun rapidez cu productividad (cu excepcion di esnan cu top-entrada).
 
Nos ta bibando den un cultura di consumo incansabel, esaki a bira e curason di nos sociedad. Segun historico Yuval Noah Harari den su tremendo buki titula ‘Sapiens’, e rol di famia y comunidad a wordo kibra door di introduccion di consumerismo, caminda tur ciudadano ta comparti e mesun custumber y interes pa consumo. Pero mi ta kere nos por haci e cambio. Balor y sentido den trabou no mester wordo determina door di consumerismo y trabou sigur no mester sirbi solo pa acumulacion di cosnan (cu nos no mester).
 
Porta inconscientemente e 35% di respondentenan cu probablemente lo kier entrega un parti di nan salario, pa haya mas tempo pa haci un trabou util, lo mester yega p’e aña benidero (2020) na un balansa mas ideal entre un banda e afan pa mas y mas abundancia y di otro banda mas tempo balioso pa nan mes, of mas tempo pa dedica na trabounan boluntario, na e yiunan, na e grandinan, famia y amigonan. Basicamente, eherciendo asina e berdadero trabou util y cu sentido, esta e real non-BS job.
 
Autor
Biografia
Igmar Reyes ta un sociologo y hurista especialisa den labor y organisacion. Den su tempo liber e ta haci analisis di varios topico y publica articulo tocante e situacion socio-economico na Aruba. Cu e articulonan aki, e intencion ta pa informa, educa y promove discusionnan sano den comunidad. Mas articulo interesante di Igmar Reyes: